Geleceğimiz bitmeyen bir yolculuk, sürekli yeni yollar karşımıza çıkacak. Önemli olan doğru yolda kalabilmek için, bu yolculukta adımları hayallerimize ve değerlerimize uygun atmamız. İşte o zaman ne kadar zorlansak, yokuşlarla, engebeli yollarla karşılaşsak da yan yollara, kestirmelere, çıkmaz sokaklara sapmadan geleceğimiz için doğru yolda ilerleyebilirz.
Ve daha da önemlisi bu yolculuğu başkalarının bizim adımıza planlamasına izin vermememiz. Onların hayatları, başarıları, başarısızlıkları, fikirleri, tecrübeleri kendi değerleri için anlamlı olabilir. Ama bize bir beden büyük ya da küçük gelmeyeceğinin bir garantisi yok. Ya da zevkimize hiç uymayabilir.
Unutmayın, ‘’kelebek kozasını başkası deldiğinde uçamaz.’’ Birileri de bize doğru yolu gösterip bizi çabucak doğru sonuca ulaştırdığında, bizim geleceğimiz için sağlam temelleri atmamızı engeller. İlk depremde yıkılacak bir rezidansa bizi elleriyle yerleştirmiş olur.
Kendi değerlerimizi keşfetmek ve buna göre ilk adımı atmak için koçluk mucizevi bir yöntemdir. Geleceğimize giden yolda ara ara kendimize şu soruları sorabiliriz:
-Gelecekteki kendimi nasıl hayal ediyorum? Gözümde nasıl bir resim canlanıyor?
-Nasıl bir çevredeyim, neler duyuyorum, neler görüyorum, neler yapıyorum?
-Bu hayali yaşarken hangi yeteneklerimi / niteliklerimi kullanıyorum?
-Gelecek hayalimdeki ben olmamın benim için değeri ne? Neden o gelecek benim için anlamlı?
-O resimdeki ben kimim? Kendimi nasıl tanımlarım?
-Olmak istediğim beni düşündüğümde, bu hayale giderken ilk somut adımım ne olmalı? 2. ve 3. adımlar ne olmalı?
-Bu adımları nasıl kararlılıkla sürdürürüm? Ne/ler beni destekler?
Hatta gelecekte istediğimiz hayale ulaşmış kendimiz ile ara ara sohbet bile edebiliriz. Onun bu süre zarfında yaşadıklarını, geldiği noktada neler hissettiğini ve bize tavsiyelerini dinlemek çok faydalı olabilir.
Gelecekteki resmimizi canlandırırken zorluk yaşıyor isek ya da birden çok resim gözümüzde canlanıyor ise çok basit bir şekilde elimize bir kağıt kalem alıp bir çember çizebiliriz. Çemberi dilimlere ayırıp her bir dilime gelecek hayallerimizi yazıp sonra da bunların bizi ne kadar tatmin edeceğine göre 1’den 10’a kadar bir puan verebiliriz. Sonra da her bir dilim için, 1 verdiklerimizi hiç boyamayıp 10 verdiklerimiz için dilimin tamamını boyayarak verdiğimiz puana göre tüm dilimleri renklendirebiliriz.
Şimdi resme tekrar bakalım. Neler fark ediyoruz? Belki tek bir hayal diğerlerinden bariz şekilde öne çıktı… Belki yüksek puan verdiğimiz birkaç hayalin bazı ortak yanları var… Belki de hiçbiri bizi tam da istediğimiz seviyede tatmin etmeyecek? Düşüncelerimizi resimleştirmek o konuyla ilgili beynimizin çalışma prensipleri ile uyumlu bir şekilde daha sağlıklı düşünmemizi sağlar. Kafa karışıklığı yaşadığımız konu bizim için bir anda çok daha netleşir.
Peki diyelim bütün bu yöntemleri deneyerek değerlerimizi keşfettik ve bir adım atarak yola çıktık. Sonra? Yolculuğa başlarken ilk adımınızı stajla, part-time çalışma ile, kurs ile, yurtdışı deneyimi ile, girişimci bir firmada ya da kendi girişiminizi başlatarak, vb aklınıza gelebilecek her şey ile atabilirsiniz. Her adım attığınızda o yol adımının size neler kazandırdığını, hangi konularda farkındalık kazandığınızı cebinize koyun ve hayalinize giden yolda sizi neyin destekleyeceğine göre bir sonraki adım için harekete geçin.
Örneğin iş hayatına kurumsal bir firmanın finans departmanında başlamaya karar verdiniz. Öncelikle her adımınızın başında bu adımdaki gelişim hedeflerinizle ilgili bir checklistiniz olsun. Kurumsal bir firmanın finans departmanında çalışmaya başlarak kendinize neler kazandırmayı, hangi yetkinliklerinizi geliştirmeyi planlıyorsunuz? Bu adımın sonunda cebinizde ne kalmış olmasını, neleri deneyimleyip hangi alanlarda bilgi sahibi olmuş olmayı istersiniz? Hedefler listenizde çalıştığınız firma ve departmanla ilgili daha fazla maddelerinize ekleme yapamadığınız ya da mevcut maddelerinizde daha fazla gelişemediğiniz durumda bir sonraki durak için hazırsınız. Yeni durağınızdaki hedeflerinize yönelik yeni bir hedefler listesi yapmak için artık çok daha deneyimli ve bilinçlisiniz. Belki kurumsal firmanın dinamiklerinin sizing değerlerinize uygun olmadığına karar verip finans uzmanlığınızı kullanarak bu sefer birçok noktasına dokunabileceğiniz ve stratejik kararlarında da rol oynayabileceğiniz bir girişimci firmaya geçmeyi tercih edebilirsiniz. Şimdi yeni hedefler listenizde strateji geliştirme, uzmanlığınızı kullanarak şirketin birçok alanında daha geniş kapsamlı sorumluluklar alabilme ve bir şirketin işleyişini daha derinlemesine öğrenme gibi konular olacak belki. Her durakta listenizdeki maddelere ne kadar çok tik atmış olursanız artık bir sonraki durağa daha emin adımlarla ve yeni bir hedefler listesiyle daha bilinçli seyahat edebilirsiniz.
İşe alma ve kariyer yönetimi gibi insan kaynakları uygulamaları da bu bakış açısı ile gerçekleştirilirse ortaya çok yaratıcı ve verimli sonuçlar çıkabilir. Staj ya da iş için başvuran arkadaşların gelecek resimlerinde neyin yer aldığı, hangi değerlere sahip olduğu, bunun için kendinde ne gibi yetenekler geliştirdiği, kişinin x şirketindeki y pozisyondan beklentilerinin ve hedeflerinin neler olduğu, İnsan Kaynakları profesyonellerinin işe alımlarda mutlaka sorgulaması gereken konular olmalıdır. Eğer başvuran arkadaşın bu sorulara cevapları net ise, birlikte çıkacağınız yolculuk her iki taraf için de çok daha sağlam adımlarla başlar. Aksi takdirde karanlıkta yol almaya çalışırken her iki taraf da bir noktada yolunu kaybedebilir ve bu durum olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Kariyer yönetimini de bu bakış açısıyla ele aldığımızda, sizin için karar verilmiş bir yolda ilerlemek yerine birlikte şekillendirebildiğiniz bir kariyer yolculuğu ile ilerlediğiniz şirketlerde, geleceğinizin kontrolü daha çok sizdedir. Bu yolculuğun ara dönemlerinde kat ettiğiniz yolu, başarılarınızı, güçlü yanlarınızı, ilgi alanlarınızı şirketinizle konuşarak buna göre sonraki yol adımlarını hayal edebildiğiniz ve şirket içinde buna göre yeni sorumluluklar alabildiğiniz zaman hem size hem şirketinize faydalı olacak, çok daha yaratıcı sonuçlar elde edebilirsiniz. Şirketlerin herkes için geçerli olan sabit kariyer yolları yerine çalışanların beklentilerine, hedeflerine ve almak istedikleri sorumluluklara göre şekillenebilecek esnek kariyer yolları yaratabilmeleri her iki tarafın da bu yolculukta daha kararlı, daha motive ve hedefleri net bir şekilde yol almalarını sağlar.
Gelecek için doğru yolculuk, öncelikle değerlerimizi keşfedip bunu tanımlamak, farkına varmak ve bunu konuşabilir hale gelmekle başlar. Bu başlarda çok zordur. Ama bir kez bunu başardığımızda, artık geleceğimiz için doğru yol çizilmiş, hatta neon ışıklarla aydınlatılmış bir şekilde önümüzde uzanıyordur. Sonrasında bize kalan o değerleri yaşayabileceğimiz alanlarla ilgili kendimize bir yolculuk haritası oluşturup her durak için cebimize koymak istediğimiz deneyimleri ve kendimizi geliştirmek istediğimiz alanları belirlemektir. O zaman gelecek yolculuğumuz, emeklilik için gün saydığımız bir zorunluluk olmaktan çıkar; yolculuğun her anından keyif alır, bir sonraki durağı daha bilinçli seçer ve her durakta daha da zenginleştiğimizi, gerçek “ben”i keşfettiğimizi hissederiz.
Alev DEMOKAN YAPICI
Uzman Psikolog – Profesyonel Koç – Eğitmen – İK Danışmanı