Ergenlik yılları sadece fiziksel olarak değil, duygusal ve entelektüel olarak da yoğun bir büyüme dönemidir ve birçok aile kendini bir kaos içinde bulur.
Peki çocuğun ergenlik döneminde olduğunu nasıl anlarız? Fiziksel değişimler gözle görülecek kadar belirgindir aslında (kıllanma, göğüs büyümesi, ses değişimi, regl başlangıcı vs.) Duygusal değişimler ise daha bağımsız davranan ve anne babadan uzak duran çocuk tarafından bir ilandır aslında.
Uzak durmak ister çünkü gençlik yıllarının birincil amacı bağımsızlığa ulaşmaktır. Bunu yapmak için gençlerin ebeveynlerinden, özellikle de en yakın oldukları ebeveyninden uzaklaşmaları gerekir.
Gençler olgunlaştıkça daha soyut ve rasyonel düşünmeye başlarlar. Ahlaki kodlarını oluşturmaya çalışırlar. Ve ebeveynleri, daha önce onları memnun etmeye istekli olan çocuklarının aniden anne baba fikirlerine karşı çıktıklarını görür, yoğun asi söylemleriyle karşı karşıya kalırlar.
Bağımsızlığın bu getirileri, bedenen ve fikren ayrılıklar hem çocuk hem de aile için oldukça sancılıdır.
Çocuğunuza bir birey olması için ne kadar alan açtığımızı kendimize sorarak işe başlayabiliriz: “Kontrolcü bir ebeveyn miyim?”, “Çocuğumu dinliyor muyum?” ve “Görüşlerinin benden farklı olmasına tahammül edebiliyor muyum? ”
Bu dönemi daha az sarsıcı geçirmek adına aşağıdaki adımları uygulamanızı öneririm.
Kendinizi Geliştirin
Gençler hakkında kitaplar okuyun. Kendi gençlik yıllarınızı düşünün. Sivilce ile mücadelenizi veya vücudunuzdan nasıl utandığınızı hatırlayın. Çocuğunuzda bazı ruh hali değişiklikleri olacağını baştan kabul edin ve çatışmalara hazır olun. Bilgi donanımı iyi olan ebeveynler bu çatışmalarla daha iyi başa çıkabiliyorlar. Ne kadar çok bilirseniz, o kadar iyi hazırlanırsınız.
Bilgilendirin
Menstrüasyon veya ıslak rüyalar hakkında konuşmaya başlamak için bu durumların gerçekleşmesini beklemeyin. Erkek ve kız çocukları arasındaki farklılıklar ve bebeklerin nereden geldiği gibi çocukların bedenlerle ilgili ilk soruları genelde 5 yaş civarı başlar. Bu soruları erken çocukluk çağından itibaren yanıtlayın. Ancak aşırı bilgi yüklemeyin, sadece sorduğu kadarını yanıtlayın. Cevapları bilmiyorsanız, beraber araştırabileceğinizi, kitaplar okuyabileceğinizi veya çocuk doktorunuz gibi bilen birinden öğrenebileceğinizi söyleyin. Bu gibi durumlar bilginin doğru kaynağını öğretmek için harika fırsatlardır.
Her Şeye “Hayır” Demeyin
Saçlarını boyamak, tırnaklarını siyaha boyamak veya değişik(!) kıyafetler giymek istiyorsa itiraz etmeden önce iki kez düşünün. Gençler ebeveynlerini şaşırtmak isterler çünkü ne kadar farklı olduklarını göstermek isterler. Geçici ve zararsız olan şeyleri yapmalarına izin verin. Her konuda hayır cevabını alan genç anlaşılmadığı ya da kabul görmediğini düşünür ve bu durum onu oldukça hırçınlaştırabilir. İtirazlarınızı tütün, uyuşturucu ve alkol gibi gerçekten önemli olan şeyler veya görünümlerinde kalıcı değişiklikler için saklamanızı öneririm.
Çocuğunuzun neden o tarzda giyinmek veya görünmek istediğini sorun ve nasıl hissettiğini anlamaya çalışın.
Beklentilerinizi Belirtin
Gençler, ebeveynlerinin kendileriyle ilgili beklentileri konusunda oldukça sıkılgandırlar. Yine de, ebeveynlerinin okuldan gelen geri bildirimleri, kabul edilebilir davranışları ve ev kurallarına uyum gibi belirli şeyleri önemsediklerini bilmeleri gerekir. Ebeveynlerin uygun beklentileri varsa, gençler muhtemelen onları karşılamaya çalışacaktır. Beklentileriniz makul olması bu durumu daha gerçekleştirilebilir kılar.
Değerlerinizden Bahsedin
Ergenlik yılları genellikle bir deneme zamanıdır ve bazen bu deney riskli davranışlar içerir. Cinsellik, uyuşturucu, alkol veya tütün kullanımı konuları hakkında konuşmaktan kaçınmayın. Zor konuları, onlara maruz kalmadan önce açık bir şekilde konuşmak, zamanı geldiğinde sorumlu davranma olasılıklarını artırır. Aile değerlerinizi çocuğunuzla erken yaştan itibaren paylaşın, yanlış ve doğrularınız nedenleri üzerinde konuşun.
Çocuğunuzun arkadaşlarını ve arkadaşlarının ebeveynlerini tanıyın. Ebeveynler arasındaki düzenli iletişim, akran grubundaki tüm gençler için güvenli bir ortam yaratır. Ebeveynler olarak onlara hissettirmeden takip etmeniz kolaylaşacaktır.
Uyanık Olun
Ergenlik yıllarında belli bir miktar değişiklik normaldir. Ancak kişilik ya da davranışta çok şiddetli ya da uzun süreli bir değişim gerçek bir soruna işaret edebilir.
Aşağıdaki durumlar olursa bir profesyonelden yardım alın:
- Aşırı kilo alımı veya kaybı
- Uyku problemleri
- Kişilikte hızlı, şiddetli değişiklikler
- Arkadaş grubunda ani değişim
- Sık devamsızlık
- Düşen notlar
- İntihar hakkında konuşmak, şakalar yapmak
- Tütün, alkol veya uyuşturucu kullanımı belirtileri
Gizliliğine Saygı Duyun
Bazı ebeveynler çocuklarının yaptığı her şey den haberdar olmak isterler. Ancak ergen çocuğunuzun genç bir yetişkin olmasına yardımcı olmak için mahremiyetine saygı duymanız gerekir. Eğer ciddi sorunlar fark ederseniz, sorunun özüne inene kadar çocuğunuzun mahremiyetini ihlal edebilirsiniz. Ama olağanüstü bir durum yoksa geri planda durmanız gerekir.
Başka bir deyişle, ergen çocuğunuzun odası, günlükleri, e-postaları ve telefon görüşmeleri özel olmalıdır. Ayrıca çocuğunuzun her zaman düşüncelerini veya aktivitelerini sizinle paylaşmasını beklememelisiniz. Güvenlik nedeniyle, nereye gittiğini, ne zaman döneceklerini, ne yaptıklarını ve kiminle birlikte olduklarını bilmelisiniz, ancak her ayrıntıyı bilmenize gerek yok.
Çocuğunuza ona güvendiğinizi söyleyin, ancak güveninizi kırarsa, yeniden inşa edene kadar daha az özgür olacağını bilmelidir.
Çocukların Gördüklerini ve Okuduklarını İzleyin
TV şovları, dergiler, kitaplar, internet…
Çocuğunuzun ne izlediğinin ve ne okuduğunun farkında olun. Bilgisayar veya televizyon karşısında geçirilen süreye sınır koymaktan korkmayın. Medyadan ne öğrendiğini ve çevrimiçi ortamda kiminle iletişim kurduğunu bilin.
Gençler, TV veya internete sınırsız erişime sahip olmamalıdır. Yeterli uykuyu teşvik etmek için teknolojiye erişim belirli saatlerden sonra da sınırlandırılmalıdır.
Uygun Kuralları Oluşturun
Gençlerin hala yaklaşık 8-9 saat uykuya ihtiyacı vardır. Çocuğunuzu, bu ihtiyaçları karşılayacak bir uyku programına bağlı kalmaya teşvik edin.
Bir genç her zaman aile gezilerine katılmak istemeyebilir. Birlikte aile zamanını geçirmeye teşvik edin, ancak esnek olun. Büyüyen çocuğunuz her zaman sizinle birlikte olmak istemediğinde bunu bir hakaret olarak algılayıp, istenmediğinizi ya da beğenilmediğinizi düşünmeyin. Kendi gençliğinizi düşünün. Muhtemelen siz de daima anne babanızla vakit geçirmek istemiyordunuz ve onlarda sizin şimdiki duygularınızı hissediyorlardı.
Ne Zaman Bitecek?
Çocuklar yaş aldıkça, ergenlik döneminin iniş ve çıkışlarının yavaşladığını fark edeceksiniz. Ve sonunda çocuğunuz bağımsız, sorumlu, iletişim kuran bir genç yetişkin olacak. Sabredin ve bu dönemi sağlıkla geçirmesi için ona destek olun. Bunu ancak birlikte başarabilirsiniz.
Gökçe YILDIRIM
Psikolojik Danışman