Anne- baba olmak yeni bir dünyaya adım atmaktır. Bu yeni dünya, mutluluk, coşku, şefkat gibi yoğun duygular içerse de korku, kaygı, bilinmezlik gibi baş etmekte zorlanılan duyguları da içinde barındırır. Anne- baba, çocuğuna bir an önce davranış kazandırmak ya da onların olumsuz duygularını gidermek için ödül ya da cezaya başvurabilir, çocuklarında bu yolla öz-disiplin oluşturmaya çalışabilirler. Halbuki hayat varılması gereken bir nokta değil, yolculuğun ta kendisidir. Anne- baba olarak bu yolculuğun tadını çıkarabilmek, hem çocuğunuzun hem sizin iyi oluşunu arttıracak ve çocuğunuzun kendi yolunu bulmasını sağlayacaktır.
Çocuğunuza pozitif disiplin kazandırmak için birkaç ipucu;
Onları Koşulsuz Sevin: Çocukların en büyük ihtiyacı, sadece istenilen davranışları sergilediğinde değil, istenilmeyen şeyler yaptığında bile kabul edildiğini bilme güvenidir.
Çocuğunuzun Duyguları ile Bağlantı Kurun: Bağlantı kurmak, ebeveynin tüm varlığı ile çocukla olması, onunla fiziksel temas, empati içeren yüz ifadeleri, şefkatli bir ses tonu, yargılamadan ya da çözüm getirme telaşına kapılmadan dinleme ve anladığını hissettirmedir.
Çocuğunuzla Gerçek İlişki Kurun: Gerçek ilişki güven, saygı ve anlayış içerir. Çocuğunuza talimat verici cümleler kurmak ona bu hisleri vermez. Gerçek ilişki için sevecen bir ses tonu, anlayış ve tutarlı davranışlar içerir.
Çocuğunuzun Ağlamasını Kabul Edin: Her dönemin ayrı bir gelişim özelliği olduğunu unutmayın. Onlardan beklentilerinizi gerçekçi belirleyin. 3 yaşındaki bir çocuğun istediğini ağlayarak ya da bağırarak ifade etmesi normaldir. Bu anlarda onun yanında olun, koşulsuz kabul edin ve sakinleştiğinde davranışı hakkında konuşun.
Sınırları Belirleyin ve Seçenekler Sunun: Çocukların ihtiyacı olan şeylerden biri sınır oluşturulmasıdır. Sınır koymak katı kurallar koymak değildir, güvenli alanı sağlar. Sınırlı alan onların kendini güvende hissetmesini ve sorumluluklarını öğrenmesini sağlar. Sınır koyarken alternatifler sunulabilir; ‘’karşıdan karşıya geçerken elimi tutmalısın’’ yerine ‘’sağ elimi mi yoksa sol elimi mi tutmak istersin’’ demek, onların kendilerine güvenmelerini ve güçlü hissetmelerine sebep olacaktır.
Davranışın Nedenine Odaklanın: Davranış, duygu, gereksinim ve isteklerin dışavurumudur. Yaramazlık olarak nitelendirilen davranışlar genellikle duygusal olarak aşırı yüklenmenin sonucudur ve yolunda gitmeyen bir şeyler olduğuna dair bir sinyaldir. Böyle zamanlar çocuğun koşulsuz sevgiye en ihtiyaç duyduğu zamanlardır. Kararlı ve sevgi dolu bir yaklaşım en iyisi olacaktır.
Çocuğunuza Model Olun: Erken yaşlarda soyut düşünme gelişmediğinden çocuklar mantıklı düşünerek değil, model alarak davranışlarını sergilerler. Onun için çocuktan istenen davranışları kazandırmanın en iyi yolu, ilk önce o davranışı bizim sergilememizdir.
Kaynak: Köçer, G., Çınar, F. (2021). Ödül ve Ceza Olmadan Çocuk Disiplini Mümkün mü? Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2).